تا به حال برایتان پیش آمده هنگام مطالعه برای امتحانتان وقت کم بیاورید؟ و یا تا به حال احساس کرده‌اید سرعت کتاب خواندنتان نسبت به بقیه افراد پایین‌تر است و به استعداد و هوشتان شک کرده‌اید؟ تا کنون اصطلاح ” تندخوانی” به گوشتان خورده است؟
شما نه کم هوش هستید و نه بی استعداد! تنها مشکل شما این است که مهارت تندخوانی را یاد نگرفته‌اید. اکثر افرادی که سرعت بالایی در مطالعه دارند، از اصول تندخوانی استفاده می‌کنند. در این مقاله می‌خواهم این اصول را نیز به شما یاد بدهم تا بتوانید سرعت مطالعه خود را افزایش دهید. تا پایان همراهم بمانید.
تندخوانی چیست؟
پیش از آن که مهارت تندخوانی را به شما یاد بدهم، کمی راجع به تندخوانی برایتان توضیح می‌دهم. برخی افراد اطلاعات کمی در رابطه با تندخوانی دارند و گمان می‌کنند به این معناست که مطالب را با سرعت بالا بخوانیم. معمولا این افراد عقیده دارند با این روش میزان یادگیری کاهش پیدا می‌کند و مطالب خیلی زود از ذهنشان پاک خواهد شد.
اما این دیدگاه کاملا اشتباه است. درست است که در تندخوانی ما مطالب را با سرعت بیشتری می‌خوانیم، اما در کنار این سرعت بالا یکسری اصول را رعایت می‌کنیم. همین اصول باعث می‌شوند تا سرعت یادگیری ما بالاتر رود و حتی بهتر از قبل مطالب را به خاطر بسپاریم.
طبق تحقیقات انجام شده یکی از دلایلی که باعث می‌شود نتوانیم مطالب را به خوبی یاد گرفته و به ذهن بسپریم، کندخوانی است. زمانی که آهسته مطالعه می‌کنید تمرکز حواستان پایین می‌آید و خیلی زود حواستان پرت می‌شود. همین موضوع باعث می‌شود تا سرعت مطالعه شما پایین بماند و مجبور شوید بارها یک مطلب را بخوانید تا آن را یاد بگیرید. در ادامه مقاله به مزایای تندخوانی اشاره می‌کنم.
چرا تندخوانی خوب است؟
سرعت مطالعه بالاتر: به کمک تندخوانی می‌توانید تعداد کلمات بیشتری در یک دقیقه مطالعه کنید.
مرور بیشتر: واضح است که هر چه سرعت مطالعه شما بالاتر باشد زودتر کارتان تمام می‌شود و می‌توانید زمان را ذخیره کنید. از این زمان ذخیره شده برای مرورهای بیشتر می‌توان استفاده کرد.
یادگیری بهتر: پیش‌تر هم اشاره کردم که هر چه سرعت مطالعه شما بالاتر باشد پرش ذهنی و حواس پرتی کمتری خواهید داشت؛ بنابراین روی مطلبی که دارید می‌خوانید متمرکز می‌مانید. نیازی نیست وقت زیادی صرف کنید تا معنای جملاتی که دارید مطالعه می‌کنید را درک کنید.
تثبیت بهتر مطالب در ذهن: طبق منحنی فراموشی ابینگهاوس، برای آن که مطلبی در حافظه ما تثبیت شود و فراموش نشود، باید در بازه‌های زمانی مختلف چندین بار مرور شود؛ بنابراین گمان نکنید اگر با وسواس و جزییات فراوان یک دور یک مطلب را بخوانید کافی است.
این کار زمان زیادی از شما می‌گیرد تایم زیادی برای مرورهای بعدی برایتان باقی نمی‌گذارد. با توجه به توضیحاتی که دادم به کمک تندخوانی مطالب در حافظه شما تثبیت و ماندگار خواهد شد.
خستگی کمتر ذهن: زمانی که در دور اول مطالعه بیش از حد روی جزییات تمرکز می‌کنید توان و انرژی زیادی را مصرف می‌کنید. این کار به سرعت شما را خسته می‌کند. به قول برخی از دوستانم: زمانی که به نیمه کتاب می‌رسیم یادمان می‌رود مطالب اول کتاب چه بودند!!
تندخوانی مطالعه را برایتان جذاب‌تر می‌کند و مانع از خستگی ذهنتان خواهد شد.
چرا کندخوان می‌شویم؟
برای خیلی‌ها سوال است که چرا کندخوان هستند! آن‌ها عقیده دارند که تمام تلاششان را برای تندخوانی انجام می‌دهند، اما باز هم سرعت مطالعه‌ی پایینی دارند. دلایلش را برایتان می‌نویسم:
دوباره خوانی می‌کنید:
زمانی که مشغول مطالعه هستید یک جمله را می‌خوانید و ناگهان احساس می‌کنید جمله قبل را خوب نفهمیده یا فراموش کرده‌اید؛ بنابراین به عقب برمی‌گردید و باز آن را می‌خوانید. تکرار این کار سرعت مطالعه شما را به شدت پایین می‌آورد.
همچنین دوباره خوانی باعث می‌شود ترتیب مطالعه مطالب در ذهنتان بهم بخورد و احساس سردرگمی کنید. با اینکار حتی درک مطالب برایتان سخت و وقت‌گیر می‌شود.
چشمتان سرگردان می‌شود:
برخی افراد عادت دارند هنگام مطالعه تنها به کمک چشمانشان خطوط را دنبال نمایند با اینکار امکان اینکه خط را گم کنند وجود دارد. گاهی اوقات حتی ممکن است کلمه را نیز گم کنند. اگر به کمک خودکار یا مداد یا خط بر و… خطی که می‌خوانید را دنبال کنید، این مشکل برایتان پیش نخواهد آمد.
کلمه به کلمه می‌خوانید:
همان طور که می‌دانید کلمات به تنهایی مفهوم خاصی ندارند و در جمله یا پاراگراف معنا و مفهوم می‌گیرند. کلمه به کلمه خواندن نه تنها سرعت مطالعه شما را پایین می‌آورد که حتی قدرت درک و یادگیری شما را نیز کاهش می‌دهد.
مغز انسان از آن چیزی که تصور می‌کنید توانمندتر است. اگر دقت کرده باشید شما هنگام خواندن کلمات آن‌ها را حرف به حرف نمی‌خوانید. مغز انسان زمانی که به یک زبان مسلط شود، نیازی ندارد حرف به حرف کلمه را بخواند. بنابراین با اسکن کردن (دیدن) کل کلمه به صورت یک واحد، آن را می‌خواند.
در سطح وسیع‌تر مثل خواندن جملات نیز اتفاق مشابهی می‌افتد. ما نیازی به درک حروف و کلمات نداریم، بلکه باید مفهومی که از خواندن ان جمله درک می‌کنیم را به خاطر بسپاریم.
با صدای بلند مطالعه می‌کنید:
برخی گمان می‌کنند اگر مطالب را با صدای بلند بخوانند بهتر یاد می‌گیرند. این شیوه مطالعه همه جا کاربرد ندارد. شما می‌توانید برای یادگیری بهتر مطلبی که می‌خوانید را به شخص دیگری یا خودتان با صدای بلند آموزش دهید تا بهتر آن را یاد بگیرید؛ ولی تکرار با صدای بلند و طوطی وارانه کلمات، به شما کمکی نمی‌کند.
مطالعه با چشم بسیار سریع است. زمانی که با صدای بلند مطالعه می‌کنید فرآیندهای بسیاری در مغز رخ می‌دهد. چشم یکبار مطلب را می‌بیند، سپس مغز آن را می‌خواند و عضلات زبان آن را ادا می‌کند، حال صدا به گوشتان می‌رسد و امواج صوتی برای پردازش به مغز ارسال می‌شود. این فرآیند بسیار وقت گیر است.
البته اینجا تنها مشکل ما زمان نیست! علاوه بر اینکه سرعت مطالعه کاهش می‌یابد، سرعت درک مطلب نیز کاهش پیدا می‌کند.
لب‌خوانی می‌کنید:
همان طور که بلند خواندن مطالب سرعت و قدرت درک شما را کاهش می‌دهد، زمزمه کردن و لب‌خوانی مطالب هم وقت شما را می‌گیرد!
اصولا مطالعه با چشم بسیار سریع اتفاق می‌افتد، اما زمانی که سعی می‌کنید با لب‌هایتان کلمات را ادا کنید زحمت مغزتان را بیشتر می‌کنید و سرعت مطالعه خود را کاهش می‌دهید.
| معایب کندخوانی |
| اتلاف وقت |
| اتلاف انرژی |
| کاهش تمرکز |
| ضعیف شدن عملکردهای حافظه |
| خستگی و کاهش انگیزه |
| کاهش سرعت مطالعه |
| کم شدن سرعت یادگیری |
چگونه تند خوانی کنیم؟
برای آن که تندخوانی کنیم باید محیط را آماده و اصول تندخوانی را رعایت کنیم که در ادامه به طور کامل هر یک را توضیح می‌دهم.
آماده کردن محیط برای تندخوانی
برای تندخوانی باید پیش از هر کار محیط را آماده کنید، اگر محیط مطالعه شما مناسب نباشد با هیچ تکنیکی نمی‌توانید سرعت و کیفیت مطالعه خود را بالا ببرید. کافی است چند نکته را رعایت کنید:
از میز و صندلی استفاده کنید:
برخی افراد عادت دارند روی تختشان دراز بکشند و مطالعه کنند. علاوه بر اینکه با اینکار خیلی زود خواب به سراغتان می‌آید. سرعت مطالعه هم کاهش پیدا می‌کند. زمانی که در حالت درازکش مطالعه می‌کنید، عضلات بدن و چشم‌هایتان در وضعیت مناسبی قرار ندارند.
با اینکار بدن و چشمتان زودتر خسته می‌شود و مجبور می‌شوید استراحت‌های بیشتری داشته باشید. همچنین تمرکز کمتری برای مطالعه دارید و ناچارید بارها مطلب را بخوانید تا بتوانید آن را درک کنید. (این نکته را هم ذکر کنم اگر چشمتان موازی با خطوط کتاب قرار نگیرد و به صورت کج به صفحه کتاب نگاه کنید، در طولانی مدت ارتفاع چشمتان بهم می‌خورد و چشمتان ضعیف می‌شود. 🙁
وقتی از میز و صندلی استفاده می‌کنید علاوه بر اینکه بدنتان دیرتر خسته می‌شود، تمرکزتان نیز افزایش پیدا می‌کند. زمانی که تمرکز داشته باشیم طبیعتا سرعت مطالعه بالاتری نیز داریم.
نور محیط را تنظیم کنید:
برخی گمان می‌کنند که فقط مطالعه در محیط کم نور ضرر دارد. باید این نکته را ذکر کنم که اگر در محیط نور بیش از اندازه‌ای هم داشته باشیم، آسیب می‌بینیم. موقع خرید چراغ مطالعه دقت کنید که شدت نور بالا نباشد و تابش نور به صورت پخش شده باشد، نه متمرکز!
اگر نور اتاق مطالعه کم باشد چشم‌ها خیلی سریع خسته می‌شوند و احساس خوابالودگی پیدا می‌کنید. اگر هم شدید باشد چشمتان پس از مدتی درد می‌گیرد و قادر به ادامه مطالعه نخواهید بود.
دمای محیط را تنظیم کنید:
دمای اتاق باید مناسب باشد. نه آنقدر گرم باشد که زود کلافه شوید و نه آنقدر سرد باشد که مدام مجبور شوید به دستشویی بروید. ؛) به هیچ عنوان اهمیت دما را دست کم نگیرید. اگر دما مناسب نباشد نمی‌توانید تمرکز کنید.
وسایل مورد نیازتان را قبل از مطالعه آماده کنید: بگذارید خاطره‌ای برایتان تعریف کنم… دوستی داشتم که همیشه از تندخوانی من تعریف می‌کرد و دوست داشت همانند من سرعت مطالعه خودش را بالا ببرد. یک روز فرصتی پیش آمد تا در کنار هم درس بخوانیم.
مشغول مطالعه شدیم…پس از چند دقیقه از جایش بلند شد و از اتاق خارج شد و دیدم با جامدادی و دفترش بازگشت… باز مشغول مطالعه شدیم که پس از چند دقیقه دوباره از اتاق بیرون رفت و با یک لیوان آب برگشت… بار آخر گرسنه شد و به دنبال خوراکی اتاق را ترک کرد…
فهمیدید چه اتفاقی افتاد؟
او بدون اینکه بداند کلی از زمانش را صرف رفت و آمد کرد. می‌توانست قبل از آن که شروع به مطالعه کند، یک بطری آب، مقداری خوراکی و لوازم تحریرش را در کنارش بگذارد. با اینکار کلی از زمانش را ذخیره می‌کرد. او به خاطر وقفه‌هایی که بین مطالعه می‌افتاد تمرکزش را از دست می‌داد و مجبور می‌شد بارها یک مطلب را دوباره خوانی کند.
بنابراین پیشنهاد می‌کنم قبل از شروع مطالعه وسایل ضروری را آماده کنید و در دسترستان قرار دهید تا سرعت و کییفیت مطالعتان پایین نیاید.
عوامل مزاحم را از محیط دور کنید:
مطالعه کردن در محیطی که عوامل مزاحم زیادی دارد سرعت مطالعه شما را پایین می‌آورد. مثلا تصور کنید خواهرزاده شما دو سال دارد و بسیار شلوغ و بازیگوش است، مهمان شماست، محال است بتوانید در کنار او مطالعه با کیفیتی داشته باشید. خواه ناخواه حواستان پرت می‌شود و سرعت مطالعه شما پایین می‌آید.
وسایل الکترونیکی حتی از کودکان نوپا نیز مزاحم‌ترند! گوشی موبایلتان به راحتی می‌تواند حواس شما را پرت کند… خصوصا اگر صدای پیام‌ها را قطع نکرده باشید، با هر پیام حس کنجکاویتان مانع تمرکز روی مطلب می‌شود.
محیطی را برای مطالعه انتخاب کنید که آلودگی صوتی نداشته باشد و تا جایی که می‌توانید وسایل غیرضروری که حواستان را پرت می‌کند دور از دسترستان قرار دهید.
رعایت اصول تندخوانی (۴ تکنیک تضمینی)
حال که محیط را برای مطالعه آماده کرده‌اید زمان آن رسیده است که اصولی مطالعه کنید. در ادامه چند تکنیک برای تندخوانی به شما یاد می‌دهم:
خطوط را دنبال کنید:
برای آن که خطی که دارید مطالعه می‌کنید را گم نکنید و سرعتتان گرفته نشود، باید خط را دنبال کنید. برای اینکار می‌توانید از انگشت، خودکار، مداد، خط بر و… استفاده کنید. یادتان باشد قرار نیست کلمه‌ها را دنبال کنید، تنها کافی است همزمان با حرکت چشمتان انگشتتان را زیر خطوط حرکت دهید.
با چشمتان مطالعه کنید:
در بخش معایب کندخوانی راجع به معایب مطالعه با صدای بلند به طور مفصل توضیح دادیم.
بدون اینکه زمزمه کنید و با صدای بلند جملات را بخوانید، تنها با حرکت چشمتان خطوط را دنبال کنید. با اینکار سرعت مطالعه شما چندین برابر می‌شود.
بیش از حد به جزییات اهمیت ندهید:
وقتی برای بار اول مطالعه می‌کنید نیازی نیست تمام نکات و جزییات را بفهمید و حفظ کنید. دور اول را با این دید بخوانید که قرار است یک دید کلی نسبت به مطالب پیدا کنید. به تیترها و سرفصل‌‌ها دقت کنید.
با اینکار ذهنتان را برای مطالعه آماده می‌کنید. متوجه می‌شوید مطلبی که قرار است مطالعه کنید می‌خواهد چه چیزی به شما بگوید و موضوع آن چیست. به این ترتیب درک مطلب و مطالعه برایتان سریع‌تر و راحت‌تر می‌گردد.
در بازه‌های زمانی مشخص مطالعه کنید:
برای اینکه خسته نشوید و کیفیت مطالعه شما پایین نیاید باید به استراحت‌ها اهمیت دهید. سعی کنید بیش از ۴۵ دقیقه مطالعه نداشته باشید و پس از آن یک استراحت ۵ الی ۱۵ دقیقه‌ای داشته باشید.
وقتی ذهن خسته باشد سرعت یادگیری هم کاهش پیدا می‌کند. با استراحت‌های کوتاه و به موقع می‌توانید به ذهنتان استراحت دهید. می‌توانید از تکنیک پومودورو استفاده کنید. (اگر این تکنیک را بلد نیستید مقاله‌ای که راجع به تکنیک پومودورو برایتان آماده کرده‌ایم را مطالعه کنید)
تمرکزتان را بالا ببرید:
قبل‌تر اشاره کردم که با آماده سازی محیط تا حد زیادی می‌توانید تمرکزتان را حین مطالعه بالا ببرید. تمرین‌های زیادی برای افزایش تمرکز وجود دارد که عنوان کردنش در این مقاله خارج از حوصله مخاطب است، . اگر نیاز به تمرین‌های بیشتری برای افزایش تمرکزتان دارید حتما مقاله تمرکز را بخوانید.
تمرین‌های تندخوانی
در این بخش چند تمرین به شما می‌دهیم تا بتوانید مهارت تندخوانی خود را تقویت کنید.
تمرین هماهنگی چشم با راهنما:
باید سرعت حرکت دست با چشمتان را هماهنگ کنید. دستتان نباید سریع‌تر یا آهسته‌تر از چشمتان حرکت کند. برای آن که در این زمینه مهارت کسب کنید می‌توانید کتابتان را به صورت برعکس در دست بگیرید و خطوط را با چشم و حرکت خودکار زیر خطوط دنبال کنید.
کتاب را به طور برعکس دست می‌گیریم تا توجهمان به مطالب جلب نشود و فقط تمرکزمان روی هماهنگی حرکت چشم و دستمان باشد.
می‌توانید تصویر بالا را در کاغذ A4 را چاپ کنید و روزی چند بار خطوط را به کمک یک خودکار دنبال کنید. این روند را به قدری ادامه دهید تا احساس کنید سرعت دست و چشمتان با هم هماهنگ شده است.
تمرین ستاره:
دو تمرین زیر را برای تقویت حوزه دیدتان انجام دهید. هر روز به مدت ۳۰ الی ۵۰ ثانیه اعداد را با چشمتان دنبال کنید. یکبار از عدد یک تا آخر بروید و بار دیگر از آخر به اول برگردید.
تمرین اول
تمرین دوم
این دو تمرین را بهتر است چند بار در روز و به مدت ۲۱ روز ادامه دهید. همچنین می‌توانید تصاویر را در سایزهای مختلف چاپ کرده و تمرین را تکرار کنید.
تمرین افزایش سرعت چشم:
یک کتاب یا برگه را در دست بگیرید. بدون آن که سرتان را حرکت دهید طبق تصویر زیر، چشمتان را در جهات نشان داده شده روی متن کتاب حرکت دهید. نیازی نیست متن کتاب را بخوانید، فقط تلاش کنید کلمات را ببینید.
این تمرین را هر روز ۵ الی ۱۵ ثانیه برای هر صفحه انجام دهید. این روند را ۲۱ روز تکرار کنید.
جمع بندی
در این مقاله سعی کردیم شما را با تندخوانی آشنا کنیم. اکنون به خوبی از مزایای تندخوانی آگاه هستید و بعید است پس از خواندن این مقاله به شیوه‌ی قبلتان مطالعه کنید. سعی کنید تکنیک‌هایی که گفته شد را رعایت کنید.
در ابتدای مسیر ممکن است سرعت پیشرفتتان آهسته باشد و یا انجام تمرین‌ها برایتان خسته کننده به نظر برسد؛ نباید دلسرد شوید. حداقل ۲۱ روز به خودتان فرصت دهید تا نتیجه تمرین‌ها را ببینید.
طبق تحقیقات خواندن کمتر از ۱۵۰ کلمه در دقیقه نشانه کندخوانی است. همین حالا از خودتان تست بگیرید. سرعت مطالعه شما چقدر است؟ تندخوان هستید یا کندخوان؟
اگر در رابطه با مقاله سوالی دارید می‌توانید بپرسید:)
به قلم: فهیمه بصیرت
بدون دیدگاه