کمال گرایی، ترمزی برای حرکت و پیشرفت!

قبل از اینکه وارد موضوع «کمال گرایی» شوم، ببین تا حالا در این شرایط بوده‌ای؟

مدتی است می‌خواهی ایده مدنظرت رو اجرا کنی؛ اما منتظری شرایط بهتری مهیا شود، امکانات کامل شود، ایده کامل‌تر و متفاوت‌تری به ذهنت برسد. به‌خودت می‌آیی می‌بینی چند ماه یا چند سال گذشته است و هنوز آن کار را عملی نکرده‌ای. یا یک نمونه دیگرش: برای تمام کارهای جزیی خود آنقدر زمان و حساسیت خرج می‌کنی که فرصت‌های زیادی را از دست می‌دهی. در نهایت نیز از عملکرد خود راضی نخواهی بود؛ چون می‌توانستی در همان مدت زمان چند برابر الان دستاورد داشته باشی و رو به جلو حرکت کنی.

این تنها یکی دو نمونه از مشکلی به اسم «کمال گرایی» بود که احتمالا شما هم تا حدی با آن درگیر هستید. متاسفانه به‌دلیل فضا و جامعه‌ای که در آن قرار گرفته‌ایم، به این مسئله دچار شده‌ایم. از جمله خود من که در کارم مدتی با آن مواجه بودم. احتمالا بسیاری از افراد نمونه‌هایی از آن را تجربه کرده اند اما میزان آن با هم متفاوت بوده است. در این مقاله سعی کردم همه آن چیزی که نیاز است راجع به کمال طلبی بدانید را برایتان بیاورم که هم نسبت به آن آگاه شوید، بدانید که چه آسیب هایی می تواند وارد کند  و در نهایت چند تکنیک برایتان آورده ام که به کمک آن‌ها، از میزان کمالگرایی خود کم کنید.

 کمال گرایی چیست؟

کمال گرایی یا پرفکشنیسم یک نوع گرایش شخصیتی است که در بسیاری از افراد جامعه با شدت های مختلف قابل مشاهده است. کمال طلبی به تنهایی یک اختلال نیست اما در مواردی می تواند به بیماری های دیگر مانند وسواس و اضطراب و … تبدیل شود.

شخصیت کمال گرا ، تلاش زیادی برای بی عیب و نقص بودن و تعیین استاندارد های بسیار بالا برای عملکردش می کند. در واقع شخص کمال گرا برای خود استانداردهای بسیار بالایی که رسیدن به آن سخت است را تعریف میکند. در حالیکه می تواند همان کار با استانداردهای پایین تر به خوبی انجام دهد. شاید تا الان تصورمان نسبت به کمال گرایی به نوعی مثبت بوده است و گاهی با افتخار از آن صحبت می کرده ایم؛ در حالیکه هیچ کدام از این کمال گرایی‌ها مثبت نیست و آسیب های بسیاری به ما و دیگران وارد می کند.

معادل بهتر کمال گرایی را شاید بتوان «کامل گرایی» نام گذاری کرد؛ یعنی برای انجام هر کاری باید همه چیز کامل باشد. پس به‌نظرت آیا این مسئله مثبت است؟

کمال طلبی می تواند به شدت روی جنبه های مختلف زندگی تاثیر بگذارد. از این جهت کنترل کردنش ، باعث ایجاد تغییرات فوق العاده ای در ابعاد زندگی ما می شود.

مطمئنا افرادی را در اطراف دیدید که همیشه نگران این موضوع هستند که همه چیز بدون نقص باشد. این کامل بودن ، از ظاهرشان گرفته تا شغلی که می خواهند در آن شروع به فعالیت کنند. همین مسائل، مثل یک ترمز جلوی حرکتشان را گرفته و نمی گذارد حرکت کنند یا ادامه دهند.

تا الان تعریف و معنی آن را فهمیده اید. در ادامه برای شما یک آزمونک کمال گرایی قرار داده ام که متوجه شوید اصلا کمال طلبی‌تان چقدر است. موافقید به سراغ تست برویم:

آزمون سنجش میزان کمال گرایی

برای تعیین نمره و سنجیدن خود ، از شماره یک تا چهار با توجه به تفسیر های زیر ، برای خودتان شماره گذاری کنید.

۱ : کاملا مخالفم

۲ : مخالفم

۳: موافقم

۴: کاملا موافقم

سوالات آزمون به این ترتیب است:

۱-به جزئیات خاصی توجه دارم که معمولاً دیگران به آن ها توجه نمی کنند.

۲- در شروع بعضی از کارها تردید دارم، چون فکر می کنم نمی توانم با استانداردی که مدنظر من است آن ها را انجام دهم.

۳- بعضی وقتها در کامل کردن کارها و پروژه ها مشکل دارم چون فکر می کنم هنوز آن طور که دلم می خواهد نیست.

۴- در واگذار کردن کارها به دیگران تردید دارم چون مطمئن نیستم آنها بتوانند با کیفیتی که من انتظار دارم، کار کنند.

۵- کارها و فعالیتهای خودم را مورد نقد قرار می دهم و پس از انجام هر کار، از زمان اجرا یا کیفیت آن انتقاد می کنم.

۶- فقط در صورتی راضی می شوم که کاری که انجام داده ام به بهترین نحو ممکن انجام شده باشد.

۷- دوست ندارم از شکست هایم حرف بزنم. آنها موجب شرمندگی من می شود.

۸- اگر نتوانم کاری را به خوبی و با کیفیت همکارانم انجام دهم، بسیار ناراحت می شوم.

۹- نسبت به نظرات دیگران بیش از اندازه حساس هستم.

۱۰- همیشه از طرف اطرافیان برای بهترین بودن ، تحت فشار قرار گرفته ام.

در این مرحله پس از یادداشت کردن اعداد ، آن ها را با هم جمع کنید.

اگر نمره شما بین ده تا بیست می باشد:

شما فردی هستید که کمال گرایی کنترل شده و معقولی دارید. اما از مدیریت کردن ذهن خود غافل نشوید. چرا که ممکن است کمال طلبی شما بیشتر و بیشتر شود و به دام مشکلاتش بیافتید.

اگر نمره شما بین بیست تا سی می باشد:

شما شخصی کمال گرا هستید که تا حدی نیز افراطی است . بهتر است هر چه زود تر به کنترل آن بپردازید تا با تمرین های مکرر بتوانید کمال طلبی خود را به حداقل برسانید.

اگر نمره شما بین سی تا چهل می باشد:

شما به کمال گرایی افراطی دچار هستید. اما خبر خوب این است که نسبت به آن آگاه شدید. حال می توانید با تکنیک های مختلف و حتی مراجعه به درمانگر ، در روند بهبود شخصیتتان ، به خود کمک کنید.

خب الان که متوجه میزان کمال گرایی خود به صورت تقریبی شدید، ببینیم اصلا چرا به آن دچار می شویم.

چرا به کمال گرایی دچار می شویم؟

بسته به هر فردی و شرایطی که در آن قرار داشته، ممکن است برای کمال گرایی اش یک یا چند دلیل وجود داشته باشد. در ادامه می‌خواهم به چند نمونه از اصلی ترین دلایلی کمال طلبی اشاره کنم. ببینید برای شما کدام دلیل پررنگ تر بوده است:

۱- در کودکی توسط والدین کمال گرا تربیت شده‌ایم

بسیاری از رفتار های ما در سنین بالاتر ، حاصل تربیت و شرایط ما در کودکی و نوجوانی است. والدین کمال گرا در سنین کودکی، بی عیب و ایراد بودن را به ما القا کرده اند. اینکه سعی کنیم همیشه کامل و بهترین باشیم. اینکه مدام ما را با بقیه مقایسه می کرده اند که کامل بودن را از آن ها یاد بگیریم. یا مثلا وقتی که از ما انتظار بهترین شدن در موارد مختلف مثل درس و ورزش و… داشتند. همینطور زمانی که در موقعیتی موفق می شدیم بیش از حد ما را تشویق می کردند. همین موضوع باعث می شود کودک حس کند که اگر کاری را به خوبی انجام ندهد ، دیگر برای والدینش عزیز نخواهد بود. این رفتار های سمی والدین عامل بزرگی در تبدیل شدن فرزندشان به انسانی کمال گرا است.

۲- سیستم آموزشی ، از مهم ترین عوامل کمال گرایی!

ما حداقل دوازده سال از زندگی را در مدرسه و فضای ناسالم آن می گذرانیم. چرا ناسالم؟

در سیستم آموزشی ما، از همان مقطع ابتدایی، بچه ها با هم مقایسه می شوند. معلمان از آن ها انتظار بهترین نمره ها را دارند. همچنین با استفاده از تکنیک تشویق و تنبیه به خاطر نمره و عملکرد خوب یا بد دانش آموز، ذهن آن ها همیشه به دنبال گرفتن نمره بهتر است. همین باعث می شود ارزش تلاش هایشان را نبینند و فقط به نتیجه اهمیت دهند.

۳- به عزت نفس پایین دچار هستیم

ما در طول زندگی با توجه به رفتار هایی که با ما صورت گرفته و حرف هایی که به ما گفته شده ، عزت نفسمان دستخوش تغییر می شود. هر چه این ورودی های ذهن ما ، احساس بی ارزش بودن بیشتری را به ما بدهد ، عزت نفس ما پایین تر خواهد بود. عزت نفس پایین  باعث می شود در انجام کارها و رفتارها، دچار استرس و اضطراب شویم. همین باعث می شود روز به روز به دنبال بی نقص نشان دادن خودمان باشیم؛ چون از قضاوت دیگران می ترسیم.

۴- خودمان را با افراد موفق مقایسه می کنیم

ما قطعا افراد موفق زیادی را می شناسیم؛ نه لزوما افراد معروف. آن ها می توانند حتی از خانواده خودمان باشند. مسئله اینجاست که ما خودمان را-کسی که اول راه است و نمی تواند موفقیت های عظیمی کسب کند- با این افراد مقایسه می کنیم. همین موضوع باعث می شود هر چه می گذرد، بیشتر خودمان را لایق ندانیم و تلاشی برای پیشرفت نکنیم. در نهایت به ناچار تصمیم می گیریم حداقل خودمان را کامل نشان دهیم تا از دیدگاه دیگران خوب به نظر بیاییم.

شرایطی که در زندگی اجتماعی و شخصی داریم، باعث ایجاد کمال گرایی افراطی یا منفی در ما می شود. از این جهت که ما توانایی کنترل جامعه و اطرافیان خود را نداریم ، می توانیم با مدیریت ذهنمان ، کمال گرایی را به حداقل برسانیم.

احتمالا تا الان یک سری جرقه در رابطه با علت وجود کمال گرایی در ذهنتان به وجود آمده است.

قبل از اینکه به راهکار های درمان کمال گرایی بپردازم، خوب هست که در مورد آسیب هایی که می تواند به ما بزند صحبت کنم.

کمال گرایی چه آسیب هایی را به ما وارد می کند؟ 

اگر بدانید که همین کمال گرایی چطور می تواند به خودتان، دیگران و روابطتتان بزند احتمالا از همین الان فکری برای کم کردن آن می کنید. در این بخش سعی کرده ام چند مورد از مهم ترین و معمول ترین آسیب ها و مشکلاتی که ایجاد می کند را برایتان توضیح دهم.

۱- کامل طلبی، زمینه بیماری های دیگر!

همان طور که قبل تر هم اشاره کرده بودم، کمال طلبی در مراتب شدیدتر می تواند سلامت روان ما را به طور کامل در معرض خطر قرار بدهد.

ممکن هست گاهی با خود به این فکر کرده باشید که منشا افسردگی، اضطراب، وسواس و… چه چیزی است؟

قطعا هر کدام از این مسائل، به خاطر یک علت در افراد ظاهر نمی شوند. پس نمی توانیم بگوییم که منشا اصلی تمام این ها کمال گراییست.

ولی می توان گفت که کمال گرایی به شکل گیری یا تشدید این موارد در افراد نقش داشته است. برای مثال ممکن است فردی کامل طلب از شکست هایی که در زمینه کاری داشته، دچار اضطراب شده باشد. حال او برای پروژه های بعدی خود با تلاش برای بی نقص بودن کارش ، اضطراب خود را دو چندان می کند.

یا شخص کمال طلب دیگری را تصور کنید. مسلما او همیشه به کامل و بی نقص بودن همه چیز حساس است. این کمال گرایی حتی در عادت های روزانه اش تاثیر می گذارد. او حتی با گذشت زمان می تواند ناخودآگاه دچار وسواس شود.

۲- کمال طلبی ، از اصلی ترین عوامل اهمال کاری است

شاید بپرسید که چطور کمال گرایی می تواند فرد را اهمال کار کند؟

قبل از پاسخ دادن به آن ، به تعریف اهمال کاری دقت کنید:

اهمال کاری یعنی شما موظف به انجام کاری هستید، اما به هر دلیلی آن را انجام نمی دهید.

حالا که دانستیم وقتی شخصی اهمال کاری می کند به چه معناست، به تاثیر کمال طلبی روی آن می پردازیم. در ضمن اگر می خواهید بیشتر راجع به اهمال کاری بدانید پیشنهاد می کنم مقاله «انواع اهمال کاری را بشناسید» را مطالعه کنید.

مثلا فردی تصمیم می گیرد که از فردا هر روز ورزش کند. اینجاست که کمال گرایی خودش را نشان می دهد. ذهن او و منطقش، می داند که باید صبح برای ورزش کردن بیدار شود. ولی از طرفی ذهن فرد کمال گرا ، نیاز می بیند که همه چیز آماده و بی نقص باشد. اگر عیبی در کار نبود ، به سراغ انجام آن می رود. مثلا برای به ورزش رفتن باید همه تجهیزاتش کامل باشد، باید سالن مورد علاقه اش را پیدا کند.  حالا بعد از همه اینها اگر یک روز نتوانست به باشگاه برود، به کل قید آن را میزند.

مشخصا ذهن برای پیدا کردن یک مشکل یا بهانه ای در هدفش ، به سختی نمی افتد. مغز با این کار حس آماده نبودن برای شروع هدفش به او می دهد. در نهایت او برای ورزش کردن قدمی بر نمی دارد و به دام اهمال کاری می افتد.

۳- استاندارد های بالا، دردسر ساز می شود!

یکی از مواردی که باعث مشکلات ارتباطی ما با دیگران می شود، استانداردهای بالایی هست که تعیین کرده ایم.

مطمئنا از اطرافیان خود کسانی را می شناسید که در ارتباط گرفتن با بقیه و یا حفظ آن رابطه دچار شکست می شوند. یکی از مهم ترین دلایل آن، همین توقعات بالا از افراد است.

این موضوع حتی در روابط عاطفی هم به وضوح دیده می شود. خانمی را فرض کنید که از زندگی با همسرش ناراضی است. زیرا او را شریک ایده آل خودش نمی بیند. او آن قدری که به نقص های همسرش توجه می کند و آن ها را در ذهن خود بزرگ جلوه می دهد ، به ویژگی های مثبت او توجه خاصی نمی کند. قطعا این رفتار سمی آسیب بزرگی به رابطه شان می زند. یا یک نمونه دیگر که بسیار آن را می بینیم مقایسه کردن پارتنر یا شریک خود با دیگران است. همین مقایسه کردن، شدیدا می تواند روابط فرد را دچار مشکل و چالش کند.

مثالی دیگر؛ شخصی کمال گرا که از قضا مدیریت انجام پروژه ای را بر عهده دارد، برای هر کدام از اعضای تیمش وظایفی را تعیین می کند. وقتی نوبت به بررسی پروژه می رسد ، اگر این وسط کوچک ترین ایرادی وجود داشته باشد، مدیر پروژه آن را یک مشکل بزرگ می بیند. در صورتی که شاید نقص کار، آن قدر ها هم مهم نباشد. این موضوع ارزش تلاش اعضای تیم را زیر سوال می برد. فرد کمال گرا با این رفتار نه تنها باعث تاخیر آماده سازی در پروژه می شود، بلکه ارتباطش با گروه نیز به خوبی پیش نمی رود.

۴- کامل طلبی نسبت به خودتان ، عزت نفس شما را پایین می آورد.

همه ما این جمله را شنیدیم و می دانیم که “هیچ انسانی کامل نیست.”

پس چرا با اینکه منطق ما این حرف را قبول دارد ، اما آن را تبدیل به باور نکرده ایم؟

کمال گرایی نه تنها به اطرافیان و زندگی شخصی فرد ، آسیب می زند؛ بلکه عزت نفس او را کاهش شدیدی می تواند بدهد.

وقتی که ما از خودمان، بدنمان، اخلاق ها و عادت های خود انتظار کامل و بی نقص بودن داریم، باعث می شود دیگر خودمان را مثل قبل دوست نداشته باشیم.

چرا که خودمان هم می دانیم که نمی توانیم در هر چیزی بهترین باشیم و فوق العاده عمل کنیم.

وقتی انتظار های ذهن کامل طلبمان را بر آورده نمی کنیم ، او تلاشش را می کند تا حس بی ارزش بودن به ما بدهد. در آخر به جایی می رسیم که نه تنها آن کسی که می خواستیم باشیم ، هستیم؛ بلکه روز به روز بیشتر حس تنفر به خودمان داریم.

تا اینجا فهمیدیم که کمال گرایی می تواند چه مشکلاتی را با خودش همراه داشته باشد. در ادامه به چند راهکار برای درمان کمال گرایی پرداخته ام که امیدوارم بتواند به شما کمک کند. بسیاری از افراد از آن نتیجه گرفته اند.

راهکارهایی برای درمان کمال گرایی

روش های مختلفی برای کم کردن کمال گرایی وجود دارد و هر کسی بسته به نوع کمال گرایی خود می تواند از این راهکارها استفاده کند. اما دو نکته را لازم دیدم بدانید: یکی اینکه همه این راهکارها نیاز به تمرین و تکرار دارد و هیچ روشی برای از بین بردن فوری کمال گرایی وجود ندارد. همانطور که کم کم و در طول چند سال به ما داده شده، از بین رفتن آن هم نیاز به زمان دارد. دو اینکه اگر میزان کمال گرایی شما بالاست پیشنهاد میکنم از درمانگر برای رفع آن استفاده کنید. شاید این راهکارها برای شما جواب ندهد. در غیر این صورت می توانید یک یا چند مورد را از همین امروز تمرین کنید و خودتان متوجه تغییر شوید.

۱- خود سرزنشگری را کنار بگذارید.

همه ما در طول زندگی به اشتباهاتی دچار می شویم که امری کاملا طبیعی است. اما اینکه چگونه با این اشتباهات برخورد کنیم، بسیار مهم است. تفاوت کسانی که کمال گرایی منفی ندارند با دیگر افراد این است که وقتی دچار خطایی می شوند، خودشان را سرزنش نمی کنند. آن ها به خوبی می دانند که با سرزنش خود نمی توانند مشکلی را حل کنند. برای همین به جای مقصر دانستن خود، به دنبال حل کردن مشکل هستند.

۲- از مقایسه کردن خودتان با دیگران دست بکشید.

این موضوع واضح است که هر کسی شرایط زندگی متفاوتی با دیگری دارد. حتی دو خواهر و برادر با اینکه در یک خانواده بزرگ شده اند، اما نمی توان آن ها را با هم مقایسه کرد. پس چرا خودتان با کسی که کاملا زندگی اش با شما فرق دارد ، مقایسه می کنید؟

برای توقف اینکار، می توانید در فضا هایی که باعث می شود شما حصار مقایسه را دور خود بکشید ، حضور نداشته باشید. برای مثال فضای مجازی یکی از بزرگترین عواملی است که باعث قیاس کردن می شود. پس می توانید دست از دنبال کردن کسانی که این حس را به شما می دهند بردارید.

۳- بیش از حد، مسائل را کنترل نکنید.

یکی از مواردی که به شدت در زمینه کمال گرایی به ما آسیب می زند ، کنترل کردن بیش از حد همه چیز است. شما با کنترل کردن همه چیز نه تنها نمی توانید شرایط را کامل مدیریت کنید، بلکه باعث ایجاد اضطراب و افزایش کمال طلبی خود می شوید. پس هر وقت احساس کردید در حال تلاش برای اینکار هستید، سعی کنید کمی رهایش کنید. با اینکار ذهن خود را آرام تر کنید و تمرکز خود را روی مسائل دیگر بگذارید.

۴- دیدگاه انتقاد گرایانه نداشته باشید.

حتما شما هم کسانی را می شناسید که به خیلی از مسائل انتقاد می کنند. اکثر کسانی که دیدگاه انتقاد گرایانه نسبت به زندگی دیگران دارند، به احتمال زیاد نسبت به خودشان هم همینطور هستند. این رفتار نه تنها به دیگران، بلکه به خودشان آسیب روانی زیادی وارد می کند.

ممکن است شما هم از این دسته افراد باشید. پس پیشنهاد می کنیم که هر وقت خواستید نسبت به چیزی انتقاد کنید-مخصوصا خودتان- ابتدا جلوی افکار انتقادگرایانه خود را بگیرید. بعد از آن سعی کنید به جای تمرکز روی نقص ها ، به نقاط مثبت و خوب موضوع توجه کنید و آن را ابراز کنید. این باعث می شود به مرور زمان عادت منتقد بودنتان نسبت به همه چیز، از بین برود.

۵- برای درمان کمال گرایی، استاندارد های خود را پایین تر بیاورید

همه ما در زندگی شخصی و اجتماعی، بهترین ها را می خواهیم. این ذات انسان است.

اما مسئله اینجاست که همه چیز طبق میل ما پیش نمی رود. نمی توانیم توقع داشته باشیم که هر مسئله ای، ایده آل باشد. اگر این موضوع را بپذیریم، راحت تر می توانیم استاندارد های خود را پایین بیاوریم. برای مثال یک فرد برای وارد رابطه شدن انتظارات خاص و کمال گرایانه دارد. قطعا این فرد وقتی وارد رابطه های متعدد می شود ، به کلی ناامید می شود. چرا که پس از شکست در هر رابطه به خاطر استاندارد های بالایش، بیشتر مطمئن می شود که نمی تواند فرد مورد نظرش را پیدا کند. اما همانطور که خود فرد دارای عیب هاییست، باید این انتظار را داشته باشد که فرد مقابل هم مانند خودش کامل نیست.

۶-با تمرین های متعدد عزت نفس خود را تقویت کنید

عزت نفس مهارتی است که با تمرین مکرر می توان روز به روز آن را در وجودمان افزایش دهیم. ما در جامعه ای زندگی می کنیم که به ما حس با ارزش بودن به ندرت القا می شود. پس لازم است خودمان احساس ارزشمند بودن را به خودمان بدهیم. با انجام این کار، شاهد این هستیم که به آرامی کمال گرا بودن ما کمرنگ تر می شود و به حد معقولی می رسد.

۷- سعی کنید به نظرات دیگران کمتر اهمیت دهید

یکی از مسائلی که افردا کمال گرا را اذیت می کند ، ترس از قضاوت و نظرات دیگران است.

چرا که آن ها نه تنها کامل بودن یک کاری از نظر خودشان برایشان مهم است، بلکه می خواهند دیگران هم همین دیدگاه را داشته باشند. خیلی وقت ها همین ترس باعث شده تا آن ها کار و فعالیتی که دوست داشتند را انجام ندهند و در آخر حسرت انجامش در دلشان ماند.

خیلی واضح بخواهم بگویم، شما اگر کامل ترین آدم روی زمین به نظر بیایید، مردم راهی برای عیب و ایراد گرفتن از شما پیدا می کنند. لازم است با متکی بودن بر منطق و علاقه خودتان در مسیرتان حرکت کنید. به راهی که شروع می کنید ، ایمان داشته باشید و در آن قاطع باشید. اینگونه حتی اگر مورد قضاوت هم قرار بگیرید، ایمان به خود و هدفتان، شما را مصمم نگه می دارد. روزی که موفق می شوید، ناگهان به خودتان میایید و می فهمید که از همان اول، این نگرانی از حرف ها و نظر های دیگران بودند که مانع پیشرفت شما بودند. با غلبه بر این ترس می توانید اتفاقات بسیار زیبایی را در زندگی خود رقم بزنید.

۸- از یک درمانگر و متخصص کمک بگیرید.

در بسیاری از موارد، ما با استفاده از آگاهی و اطلاعاتی که از طریق منابع مختلف می گیریم، نمی توانیم مسائل را کاملا حل کنیم. به همین دلیل مراجعه به یک روانشناس می تواند کار را برایمان بسیار راحت کند.

چرا که یک درمانگر خوب، دارای تخصص در ریشه یابی علت کمال گرایی و ارائه راه حل های متناسب با فرد است. پس می تواند به خوبی و در سریع ترین زمان ممکن به شما کمک کند.

در نهایت

در این مقاله متوجه شدید که کمال گرایی چیست، چه آسیب هایی به شما و دیگران وارد می کند، میزان کمال گرایی تان چقدر است و در نهایت چند راهکار برای کم کردن آن را یاد گرفتید. به شما تبریک می گویم که برای بهبود زندگی خودتان و اطرافیانتان وقت می گذارید و می این اولین قدم و مهم ترین قدم شماست که برداشتید. آگاهی بخش زیادی از مسیر درمان و بهبود است. به علاوه اینکه یاد گرفتید که چطور به کمک راهکارها، میزان کمال گراییتان را کم کنید. البته این راهکارها نیاز به تمرین و ادامه دادن دارد که می دانم می توانید از پس آن بربیاید.

خوشحال می شوم در بخش دیدگاه برایم بنویسید، تاکنون بیشترین آسیبی که کمال گرایی برایتان داشته،‌ چه بوده است؟

به امید آنکه هر روز بیشتر از قبل برای پیشرفت شخصی خود تلاش کنیم و زندگی بهتری را برای خود بسازیم.