ما در زندگی مجبور به گرفتن تصمیمات زیادی هستیم. بعضی از این تصمیمات بسیار مهم هستند و پیامدهای زیادی برای ما دارند و بعضی از آن ها نه. برخی از این تصمیمات ساده هستند و شما می توانید به راحتی از پس آن بربیایید و برخی دیگر به طرز وحشتناکی پیچیده هستند و شما را درگیر می کنند. مثلا زمانی که در شرایط عدم قطعیت قرار می گیرید تصمیم گیری بسیار سخت می شود.
به عنوان مثال یکی از زمینه های مهم تصمیم گیری، تصمیم گیری در دنیای کسب و کار است. در دنیای کسب و کار روش های تصمیم گیری به صورت گسترده مورد مطالعه قرار گرفته و بهترین روش ها مشخص شده است. اما مسئله ی مهم این است که این روش ها برای موقعیت های واضح و روشن مناسب هستند. اغلب بر این فرض استوارند که تصمیم گیرنده اطلاعات مناسبی در مورد موقعیت دارد. اما در شرایط نامشخص و زمانی که اطلاعات کافی نداریم چه طور؟ چگونه می تونیم بدون اطلاعات کافی و یا منابع مناسب تصمیم گیری کنیم؟!
تفاوت بین عدم قطعیت و ریسک:
تصمیم گیری در موقعیت‌های پرریسک و مخاطره آمیز یک فرایند است که چندین مرحله دارد. مراحل آن شامل: شناسایی نتایج احتمالی، ارزیابی عوامل محیطی و غیرقابل اجتناب و برآورد احتمال موفقیت آمیز بودن آن تصمیم می باشد.
به عنوان مثال، شما صاحب خانه ای در یک منطقه ی سیل خیز هستید. ممکن است تصمیم بگیرید که به نحوی از این خطر جلوگیری کنید با روش هایی مانند جابجایی و گرفتن بیمه و یا در ساده ترین حالت ممکن آن خطر را بپذیرید. در این صورت شرایط و موقعیت برای شما واضح و روشن است و شما ریسک ماندن در چنین خانه ای را قبول کرده اید.
این رویکرد اجرایی برای تصمیم گیری در شرایط ریسک مناسب است اما برای موقعیت هایی که در آن نمی توانید نتایج احتمالی را بسنجید و یا حتی امکان محاسبه ی احتمال تاثیرات مربوط به آن را ندارید، مناسب نیست. در واقع شما نمی دانید با چه پیامدهایی روبه رو خواهید شد و چه نتایجی دارند. به این شرایط، شرایط عدم قطعیت می گوییم.
عدم قطعیت با ریسک بسیار متفاوت است و مدل های مدیریت ریسک و کاهش پیامدهای منفی آن در موقعیت هایی که با عدم قطعیت مواجه هستیم بی اثر می شوند. در واقع عدم قطعیت درک ما از آنچه اتفاق می افتد، پیامدهای آن و اقداماتی که ممکن است انجام دهیم را مختل می کند.
پس چه می توان کرد؟!
۵ نکته برای تصمیم گیری در شرایط عدم قطعیت:
۱-چشم اندازی از آنچه می خواهید به دست آورید داشته باشید:
به جای مقایسه ی گزینه هایی که دارید ابتدا سوالی را که می خواهید به آن پاسخ دهید مشخص کنید. معیارهای موفقیت را برای خودتان تعریف و تحلیل کنید. اگر چه چیزی رخ بدهد شما موفق شده اید و اگر چه چیزی رخ بدهد شکست خورده اید؟! حال با توجه به معیارهای موفقیتی که تعریف کرده اید احتمالات و تاثیر آن ها را در چشم اندازی که برای خود تعیین کرده اید ارزیابی کنید. این به شما کمک میکند در دام مقایسه ی گزینه هایی که اطلاعات موجود برای آن ها کم است نیوفتید.
۲-گروهی تشکیل دهید تا بتوانید نظرات مخالف و موافق دیگران را بشنوید:
موقعیت های نامطمئن طبیعتا مبهم هستند. گردهم آوردن افراد با دیدگاه های متفاوت و نظرات مخالف و یا حتی موافق در مورد موقعیت موجود می تواند به شما کمک زیادی بکند. شما می توانید با گوش دادن به نظرات متفاوت و مختلف دید جامع تری پیدا کنید و سوال یا مسئله ی خود را از زاویه های جدیدی که شاید به آن فکر نکرده بودید ببینید و بسنجید. نظرات مختلف همچنین به پخته تر شدن و غنی شدن بحث شما کمک زیادی می کند.
۳-سریع عمل کنید و دست دست نکنید:
انتظار تعداد گزینه های موجود را افزایش می دهد. هرچه شما زمان بیشتری صرف کنید به ابهامات بیشتری در مورد سوال یا مسئله ی خود می رسید. البته این به معنای نسنجیده رفتار کردن نیست. اما زمانی که تصمیم خود را گرفتید سریع عمل کنید و دست دست نکنید. تصمیم گیری و عمل سریع، شانس شما را برای خروج از عدم قطعیت افزایش می دهد. البته می توانید از مشورت افرادی که موقعیت های مشابه داشته اند استفاده کنید و از آن ها کمک بگیرید.
۴-قبل از این که اقدام کنید منتظر اطلاعات بیشتر نباشید:
خواستن اطلاعات بیشتر چیز بدی نیست. زیرا اطلاعات بیشتر در مورد موقعیت به شما دید جامع تری می دهد. همچنین به شما این امکان را می دهد که به فهم بهتری از سوال یا مسئله ی خود برسید. اما انتظار و جمع آوری اطلاعات بیشتر هزینه دارد: تصمیم گیری نکردن و یا اهمال کاری در تصمیم گیری. اگر می خواهید درمورد اهمال کاری در تصمیم گیری بیشتر بدانید می توانید به مقاله ی زیر مراجعه کنید.
علاوه بر این، اطلاعاتی که شما به آن نیاز دارید اغلب در دسترس نیست. شما می توانید از تجربه های قبلی خود استفاده کنید؛ در حالیکه موقعیت های غیرقطعی، قابل پیش بینی نیستند.
۵-گزینه هایی برای جبران و برگشت پذیری ایجاد کنید:
هنگام تصمیم گیری سریع، این خطر وجود دارد که به دلیل کمبود اطلاعات تصمیم اشتباهی بگیرید. گرفتن تصمیم اشتباه در شرایط عدم اطمینان اصلا پدیده ی عجیب یا دور از ذهنی نیست. حتی اگر تمامی جوانب را هم سنجیده باشید ممکن است تصمیم اشتباهی بگیرید و این اصلا اشکالی ندارد. چندین گزینه ی دیگر را برای خود شناسایی کنید و شرایط اجرای آن ها را نیز تعیین کنید. این به شما کمک می کند که در صورت وجود اطلاعات جدید، از یک تصمیم به تصمیم بهتر دیگری تغییر مسیر دهید.
از تغییر در باورها و رسوم فرهنگی خود نترسید:
برخی از شیوه هایی که باهم مرور کردیم در فرهنگ های متفاوت به خوبی تثبیت شده اند، مانند: ترسیم چشم انداز و یا ایجاد گروه های مشورتی با نظرات مخالف. درحالی که برخی دیگر به ویژه دو مورد آخری که درمورد آن صحبت کردیم با برخی فرهنگ ها در تضاد هستند. برخی از فرهنگ ها و چارچوب های فکری بر این باور هستند که همه چیز قابل دانستن است و شما همواره می توانید در موارد مختلف اطلاعات کافی را کسب کنید. همچنین بر این باور هستند که ما برای عمل کردن حتما به اطلاعات کافی نیاز داریم و قبل از تصمیم گیری باید همه ی گزینه های موجود را بسنجیم و آن ها را با یک دیگر مقایسه کنیم.
هرگز به خاطر چارچوب های فکری از پیش تعیین شده از تصمیم گیری نترسید. جسور باشید و شیوه های فکری جدیدی برای خود ابداع کنید. نیازی نیست حتما خود را در یک فرهنگ به خصوص بگنجانید. از تصمیم گیری به شیوه های نو و مبتکرانه نترسید و به خود اجازه دهید به شیوه ی خودتان عمل کنید. حتی اگر این شیوه کاملا در تضاد با فرهنگ فکری موجود در جامعه یا محیط اطراف شما باشد.
نتیجه گیری:
تصمیم گیری یک امر مهم و تاثیرگزار در زندگی همه ی ماست. این تصمیمات شماست که موفقیت یا عدم موفقیت شما را رقم میزند. گاهی مواردی که باید در مورد آن ها تصمیم بگیرید به قدری ساده و بدیهی است که نیازی به فکر کردن ندارد. شما می دانید تصمیم درست چیست و چگونه باید به آن عمل کنید. اما همیشه هم به این سادگی نیست. گاهی با موقعیت های سخت و پیچیده ای دست و پنجه نرم می کنید که تصمیم گیری در آن موقعیت چیزی شبیه شکستن شاخ غول است.
گاهی از این هم سخت تر می شود و شما در موقعیت هایی قرار می گیرید که اطلاعات کافی از آن ندارید. همچنین به قدری تازه است که نمی توانید از تجربیات دیگران استفاده کنید. در واقع به تجربیات و روش‌های مشابه دسترسی ندارید. در این موقعیت تصمیم گیری اصلا ساده نیست. شما ممکن است گیج شوید یا احساس کنید از پس آن برنمی آیید و یا در آن شکست می خورید. هیچ اشکالی ندارد! به خاطر داشته باشید در موقعیت ویژه ای قرار دارید که پیامدهای آن قابل پیش بینی نیست. از روش هایی که در این مقاله به شما گفتم استفاده کنید و یک تصمیم بگیرید. همچنین مراقب باشید در تله ی ترس از تصمیم گیری و شکست نیوفتید.
همچنین می توانید برای مطالعه ی بیشتر در مورد ترس از تصمیم گیری و شکست بیشتر به مقالات زیر مراجعه کنید.
نترسید! حتی اگر تصمیم شما اشتباه باشد راه بازگشت وجود دارد و به خاطر داشته باشید گرفتن تصمیم در موقعیت این چنینی اصلا ساده نیست.
بدون دیدگاه