فرض کنید یک روز برفی است و شما خسته از سرکار برمی گردید. مادرتان؛ در حالی که برایتان چای می آورد می پرسد: “از کار چه خبر؟ امروز چطور بود؟” و شما می گویید: “هیچ. معمولی بود”. پس از ساعتی از شما سوال می کند “برای شام چه غذایی بپزم؟” و شما جواب می دهید: “نمی دانم”. مادرتان که هم چنان به صحبت با شما امیدوار است دقایقی بعد با ذوق نزدتان می آید و می گوید: “می خواهم این پارچه را برای پرده ی آشپزخانه سفارش بدهم. بنظرت رنگ طوسی بهتر است یا شیری؟” و شما؛ درحالی که حوصله ی جواب دادن ندارید می گویید: “هرطور صلاح می دانی”.
سپس به ساعتتان نگاه می کنید و متوجه می شوید تا قرار ملاقاتتان یک ساعت بیش تر وقت ندارید. کمد لباس هایتان را باز می کنید و در انتخاب لباس مناسب سردرگم می شوید. هم زمان که در حال شانه زدن موهایتان هستید با خود فکر می کنید که آیا با تاکسی بروید سریع تر می رسید یا با مترو. در نهایت مغزتان قفل می کند و با ماشین پدرتان راه می افتید.
سوال های مادرتان آن قدر سخت نبود که نتوانید جوابی به آن ها بدهید. انتخاب لباس یا سریع ترین وسیله هم موضوع پیچیده ای نیست که بخواهد شما را به چالش بکشد. مساله آن است که شما از تصمیم گیری و فکر کردن خسته شده اید!
خستگی در تصمیم گیری مشکلی است که بیش تر ما در طول روز آن را تجربه می کنیم. ممکن است این مشکل شما را کلافه کرده باشد، اما نگران نباشید. برای این موضوع راه حل داریم. با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.
خستگی در تصمیم گیری چیست؟
از صبح که چشم باز می کنیم تا شب که خوابمان می برد در حال تصمیم گیری هستیم. پنج دقیقه بیش تر بخوابم، صبحانه را در خانه بخورم یا سرکار، کارتم را در جیبم بگذارم یا در کیف، درخواستم را به مدیرم بگویم یا نه!
مغز ما انرژی محدودی برای تصمیم گیری دارد. تصور کنید در هر لحظه دارید به او می گویید: “زود باش تصمیم بگیر. حالا انتخاب کن”. طبیعی است که بعد از چند ساعت خسته شود و نتواند عملکرد مناسبی داشته باشد. برای مغز فرقی نمی کند این تصمیم ها چقدر حیاتی یا بی اهمیت باشند. او رفتار عادلانه ای دارد. برای همه ی تصمیم ها وقت می گذارد و انرژی مصرف می کند.
گاهی مغز همه ی انرژی اش را برای تصمیم های کوچک و پیش پا افتاده ای مثل انتخاب لباس یا بحث و مجادله در کامنت های اینستاگرام صرف می کند. در نتیجه ممکن است برای تصمیم های مهم احساس خستگی کرده و ما را به حال خودمان رها کند!
به طور متوسط هر فرد، روزانه ۳۵ هزار تصمیم مختلف می گیرد. پس به مغز حق بدهید که در انتهای روز تمایلی برای جواب دادن به سوال های مادرتان نداشته باشد!
اصطلاح خستگی تصمیم گیری یا Decision fatigue را نخستین بار یک روان شناس اجتماعی، دکتر رُی باومیستر به کار برد. او اعتقاد داشت خستگی ذهن، اختیار و اراده را از بین می برد و ما را دچار خستگی تصمیم می کند. به بیان ساده تر مغز انرژی لازم برای انتخاب کردن را ندارد و از تصمیم های خیلی ساده هم فرار می کند.
می دانم در ذهنتان می گویید: “چگونه بفهمیم به خستگی تصمیم دچار شده ایم؟”. عجله نکنید! همه چیز را برایتان روشن خواهم کرد. نمی گذارم سوالی در ذهنتان باقی بماند و مغزتان خسته‌تان را کلافه تر کند.
علائم خستگی در تصمیم گیری چیست؟
اگر شرایط کار و زندگی شما به گونه ایست که ناچارید مدام تصمیم بگیرید بیش تر در معرض خستگی تصمیم قرار دارید. بر خلاف خستگی جسمی که خیلی زود متوجه آن می شویم، خستگی ذهنی خودش را پشت علائمی پنهان می کند. پس بهتر است آن ها را بشناسیم و به موقع، جلوی خستگی در تصمیم گیری را بگیریم.
در زیر به چهار مورد از نشانه های خستگی تصمیم اشاره می کنیم:
۱- کارهایتان را کش می دهید یا به تعویق می اندازید.
ممکن است دچار اهمال کاری در تصمیم گیری شوید. با این که می دانید تولد همسرتان نزدیک است اما نمی توانید برای خرید هدیه تصمیم بگیرید و انجام آن را به زمان دیگری موکول می کنید. معمولا مغز افرادی که خستگی در تصمیم گیری را تجربه می کنند در دقیقه ی نود دست به انتخاب می زند، آن هم اگر مجبور باشند! اگر تصمیم گیری را تا آخرین لحظه نگه می دارید مقاله ی قانون پارکینسون را مطالعه کنید.
۲- به توانایی های خود شک می کنید و می گویید از پس انجام کارها بر نمی آیم.
۳- اغلب اوقات می گویید حوصله ی انجامش را ندارم.
بر کسی پوشیده نیست که چه قدر صبح ها، نان بربری با پنیر می چسبد. بعد از ظهر ها که از سر کار بر می گردم دلم می خواهد از نانوایی سر کوچه نان بربری بخرم تا خودم را به صبحانه ی لذیذِ فردا دعوت کنم. اما مغزم خسته است و حوصله اش نمی کشد این تصمیم را عملی کند.
۴- تصمیم های فوری می گیرید و بعد پشیمان می شوید.
گویی تصمیم گیری احساسی جای منطق شما را می گیرید و دست به انتخاب های آنی می زنید.
وقتی مغز به خاطر تصمیم گیری های زیاد خسته می شود، معمولا سر راست ترین تصمیم را می گیرد که عمدتا بدترین هم است. رولف دوبلی
اگر این علائم را دارید نگران نباشید. اتفاقی نیفتاده است. فقط مغزتان خسته شده و به یک استراحت اصولی نیاز دارد. پس توانایی های خود را زیر سوال نبرید و برچسب افسردگی یا تنبلی به خود نزنید. اگر هم لازم است تصمیم گیری هایتان را کنترل کنید پیشنهاد می کنم مطالعه ی مقاله ی برای یک تصمیم درست چه مراحلی را باید طی کنیم را در برنامه ی امروزتان قرار دهید.
چه عواملی باعث می شود دچار خستگی در تصمیم گیری شویم؟
۱- فضای مجازی؛ عامل بزرگ خستگی در تصمیم گیری
فضای مجازی می تواند یکی از بزرگ ترین دلایل خستگی در تصمیم گیری باشد. در واقع اینترنت مغز شما را زیر و رو می کند و باعث می شود به خستگی تصمیم مبتلا شوید.
دائما در حال اسکرول کردن عکس های اینستاگرام هستید. تصمیم می گیرید برای یک بلاگر کامنت بگذارید و ویدیویی را برای دوستتان در دایرکت ارسال کنید. ناگهان اعلانی از گروه خانوادگی در واتسپ دریافت می کنید. سپس یادتان می افتد ایمیلتان را چک نکرده اید. در تمام این موارد شما در حال تصمیم گیری بودید و مغزتان را از این برنامه به آن برنامه می کشاندید!
۲- مالتی تسکینگ
انجام هم زمان چند وظیفه یا به اصطلاح مالتی تسکینگ به مغز شما فشار می آورد و باعث خستگی در تصمیم گیری می شود. دو سالی می شود که من در شرکتی مشغول به کار هستم. اگر بخواهم فقط از عنوان های وظایفم بنویسم احتمالا حوصله‌تان سر می رود! در طول روز آن قدر مجبور می شوم تصمیم های مختلف بگیرم که گاهی احساس می کنم مغزم دارد منفجر می شود!
۳- کمال گرایی
اگر کمال گرایید، می خواهید همه ی کارها را خودتان انجام دهید و به طرز وسواس گونه ای در حال چک کردن صحت عملکردتان هستید خستگی تصمیم در کمین شماست. (اگر تا الان به سراغتان نیامده باشد) در مقاله ی کمال گرایی، ترمزی برای حرکت و پیشرفت برایتان نوشته ایم چطور کمال طلب نباشید. با کنترل آن می توانید به راحتی یکی از عوامل خستگی در تصمیم گیری را کنار بزنید.
می دانم مغزتان از خستگی در تصمیم گیری کلافه شده و تشنه ی راهکار است. در بخش بعدی به شما خواهم گفت چه طور از خستگی تصمیم در امان باشیم.
چگونه از خستگی در تصمیم گیری اجتناب کنیم؟
خوشبختانه روش های زیادی در جواب به این سوال وجود دارد. با تمرین، استمرار و صبر می توان خستگی تصمیم را کنترل یا از بین برد.
۱- سعی کنید تصمیم های خود را کم و ساده کنید.
حتما استیو جابز را می شناسید. تقریبا رنگ و مدل لباس های او همیشه تکراری بود. دلیلش هم این بود که نمی خواست توان ذهنی اش را صرف تصمیم گیری برای انتخاب لباس کند. در واقع او می خواست از خستگی تصمیم در امان بماند.
با کم تر کردن تصمیم های روزمره، انرژی بیش تری برای تصمیم های مهم تر ذخیره کنید.
۲- مهم ترین تصمیم هایتان را در ساعات ابتدایی روز بگیرید.
در پژوهشی در آمریکا، تعداد زیادی پرونده با موضوع آزادی مشروط زندانیان بررسی شد. در نتیجه ی این بررسی، آن چه بیشترین نقش را در صدور حکم آزادی مشروط داشت، جرم و سابقه ی مجرمین نبود بلکه زمان بررسی پرونده بود! ۷۰ درصد زندانیانی که صبح اول وقت برای بررسی پرونده‌شان حاضر شده بودند، حکم آزادی مشروط گرفته بودند. در مقابل، ۱۰ درصد زندانیانی که پرونده‌شان دیرتر بررسی شده بود، حکم آزادی مشروط گرفتند.
طبیعی است که هرچه از روز می گذرد مغز خسته تر شده و خستگی در تصمیم گیری را بیش تر احساس می کند. سعی کنید کارهایتان را اولویت بندی کنید و مهم ترینِ آن ها را در شروع روز انجام دهید.
۳- گزینه های تصمیم گیری‌تان را کم کنید.
سال پیش به دنبال خرید گلیم فرشی بودم که رنگ آن مغز پسته ای باشد. به بازار فرش فروش ها رفتم و بیش تر مغازه ها را گشتم. همه ی آن ها فرش سبز مغز پسته ای داشتند اما در هر مغازه رنگ آن فرق می کرد. تفاوت آن ها درکمی تیره تر یا روشن تر بودن بود! آن قدر تنوع فرش های مغز پسته ای زیاد بود که دیگر نمی توانستم تصمیم بگیرم! مغازه ها در حال پایین آوردن کرکره هایشان بودند اما مغز من هیچ کمکی نمی کرد.
بهتر بود به جای گشتن در کل بازار، فرش های چهار مغازه را می دیدم و از بین آن ها یکی را انتخاب می کردم. در نتیجه به دلیل خستگی تصمیم دست به انتخاب اشتباهی هم نمی زدم.
۴- با مغز خسته تصمیم نگیرید.
وقتی می دانید مغزتان خسته یا به اصلاح دچار خستگی در تصمیم گیری شده است، به او فرصت بدهید. اجازه دهید استراحت کرده و خودش را بازسازی کند. گلوکزش را با مواد غذایی سالم تامین کنید و صبر کنید دوباره سرحال شود. به این ترتیب به افزایش بهره وری‌تان نیز کمک کرده اید.
۵- کارهای مشابه را هم زمان انجام دهید.
مثلا اگر قرار است به استاد، کارفرما و همکلاسی‌تان ایمیل بزنید همه ی آن ها را در یک زمان انجام دهید. در این حالت مغز فکر می کند به جای سه مورد، یک مورد کار انجام داده است و کم تر خسته می شود. این که صبح به استادتان ایمیل بزنید، ظهر به کارفرما و شب یاد همکلاسی‌تان بیفتید مغز شما را در معرض خستگی تصمیم قرار می دهد.
۶- از قبل برنامه ریزی کنید.
سعی کنید برنامه ی هر روزتان را از شب قبل بنویسید تا اول صبح مغز مجبور به این کار نباشد. اگر قرار است جشنی را تدارک ببینید، برنامه غذایی منظمی داشته باشید یا پروژه ای را جلو ببرید از قبل درمورد آن برنامه ریزی کنید. تکنیک های برنامه ریزی در انجام این کار به شما بیش تر کمک می کند.
۷- با نه گفتن خستگی در تصمیم گیری را دور بزنید!
فرض کنید برای ارسال تکالیف درسی‌تان فقط تا فردا فرصت دارید و نیاز است تمرکزتان را حفظ کنید. دوستتان تماس می گیرد و می خواهد درمورد شکست عشقی‌اش با شما درد و دل کند. از نه گفتن نترسید و دست رد به سینه ی او بزنید! وگرنه ممکن است صحبت های دوستتان مغز شما را خسته کند و انرژی کافی برای انجام تکالیف باقی نگذارد.
یا همکارتان با شما احساس صمیمیت می کند و کارهایش را بر دوش شما می اندازد. اجازه ندهید این صمیمت مغز شما را به خستگی در تصمیم گیری مبتلا کند. به او بگویید که به اندازه ی کافی خسته می شوید و نمی توانید کارهای او را انجام دهید.
۸- کارها را به بخش های کوچک تری تقسیم کنید.
مغز از کارهای بزرگ می ترسد! وقتی کارها را برایش ریز ریز می کنید آن ها را با اشتیاق بیش تری انجام می دهد. اگر بخواهید با تصمیم های بزرگ شروع کنید مغز دچار خستگی در تصمیم گیری می شود و به اهمال کاری رو می آورد. شرکت در دوره ی از اهمال کاری تا اقدام به مغزتان کمک می کند دیگر از انجام دادن کارها نترسد!
۹- برون سپاری کنید تا از خستگی در تصمیم گیری مصون بمانید!
لازم نیست برای همه ی کارها خودتان تصمیم بگیرید. فرض کنید قرار است برای فرزندتان جشن تولد بگیرید. بهتر است سفارش کیک را به همسرتان بسپارید، برای بادکنک آرایی از کسب و کارهای مرتبط با برگزاری جشن کمک بخواهید و هدیه ی تولد را از بین خواسته های فرزندتان انتخاب کنید. مغزتان هم کم تر خسته می شود و به کارهای دیگر این جشن می پردازد.
۱۰- وقتی انرژی‌تان بیش تر است کارهای مهم تر را انجام دهید.
مثلا یک چُرت عصرگاهی می زنید و پر انرژی از خواب بیدار می شوید. مغزتان دو گزینه پیش رویتان می گذارد؛ تمرین های زبان را انجام دهید و برای استادتان ارسال کنید یا قسمت جدید سریال مورد علاقه‌تان را ببینید. کار درست این است که تمرین هایتان را بنویسید و بعد به تماشای سریال محبوبتان بنشینید.
جمع بندی
مغز انرژی محدودی دارد. ما مدام در حال تصمیم گیری هستیم و زمانی که بیش از حد از مغز کار می کشیم دچار خستگی در تصمیم گیری می شویم. بنابراین احساس ضعف و فرسودگی می کنیم یا دست به تصمیم های اشتباه می زنیم. با استراحت دادن به مغز و تغییر عادات می توانیم از خستگی تصمیم در امان باشیم و انرژی خود را برای انتخاب های مهم حفظ کنیم.
آیا برای اجتناب از خستگی در تصمیم گیری روش دیگری می شناسید؟ آن را با ما به اشتراک بگذارید.
بدون دیدگاه