انواع کمال گرایی + راه درمان آن

آیا تا به حال شده که…

• زمان زیادی را صرف جزئیات بی اهمیت کنید؟
• از دیگران انتظار کامل و بی نقص بودن داشته باشید؟
• موفقیت‌های دیگران را با خود مقایسه کنید و احساس بدی پیدا کنید؟
• به خاطر نگرفتن نمره کامل در آزمونی احساس شکست خورده بودن کنید؟
• نگران باشید که از نظر دیگران بی نقص و کامل به نظر نیایید؟

اگر شما نیز حداقل یکی از موارد بالا را تجربه کرده‌اید، احتمالا درگیر کمال گرایی هستید.

اما این‌ها تمامی نشانه‌های کمال گرایی نیستند. برای همین در این مقاله می‌خواهم درباره انواع کمال گرایی در موقعیت‌های مختلف صحبت کنم. همچنین اگر فکر می‌کنید کمال طلبی یک ویژگی مثبت است، احتمالا در پایان همین مقاله نظرتان عوض خواهد شد.

پس تا انتهای مقاله همراه من باشید و ببینید شما درگیر چه نوع کمال گرایی هستید.

کمال گرایی چیست؟

لازم دانستم قبل از صحبت درباره انواع کمال گرایی، تعریفی از آن را بگویم.
کمال گرایی یعنی معیارها و اهداف غیر قابل دستیابی برای خود در نظر بگیرید. شاید حتی دلیلی منطقی‌ برای تعیین چنین استانداردهایی نیز نداشته باشید. این مسئله باعث می‌شود ارزشتان را به دستاوردها و موفقیت‌های خود گره بزنید. متاسفانه نتیجه کمال گرایی در بیشتر اوقات چیزی جز افسردگی و اضطراب نیست.

کمال گرایی خوب است یا بد؟

کمال طلبی در صورتی خوب نیست که باعث شود دست به اقدام نزنید. اگر کمال گرایی جلوی اقدام کردن شما را بگیرد، قطعا بد است و باید برطرف شود.

اما اگر با وجود داشتن استانداردهای بالا باز هم فردی عملگرا به حساب می‌آیید، این نوع کمال طلبی بی ضرر است. البته این مدل کمال گرایی در افراد بسیار کمی وجود دارد.

کمال گرایی مثبت

درست است که کمال گرایی در بیشتر مواقع آسیب‌های زیادی را به دنبال دارد؛ اما افرادی هستند که این مسئله را کنترل کرده‌اند. آن‌ها ارزش و هویت خود را به دستاوردها و نتایجشان گره نمی زنند و هدفشان از داشتن استانداردهای بالا، صرفا انگیزه دادن به خودشان است.

اکثر افرادی که کمال گرایی مثبت دارند، در ابتدا درگیر کمال طلبی منفی بوده‌اند. آن‌ها با گذشت زمان، خودآگاهی و تغییر معیارها و نگرش‌هایشان، توانسته‌اند این مسئله را به نقطه قوتشان تبدیل کنند.

کمال گرایی منفی

اگر به خاطر معیارهای سرسختانه‌تان احساس خوبی ندارید و درگیر اهمال کاری شده‌اید، به احتمال زیاد دچار کمال گرایی منفی هستید. کمال طلبی ناسازگار جز نتایج و احساسات منفی، چیزی به همراه ندارد. تقریبا ۹۵% افرادی که درگیر کمال گرایی هستند، از نوع منفیِ آن رنج می‌برند.

در ادامه می‌خواهم درباره انواع کمال طلبی منفی صحبت کنم. الان می‌توانید دقیقا شکل کمال گرایی خود را تشخیص دهید.

انواع کمال طلبی منفی

به طور کلی دو نوع کمال گرایی منفی وجود دارد که یکی از آن‌ها مربوط به خود و دیگری مربوط به دیگران می‌شود. در ادامه بیشتر درباره آن‌ها صحبت می‌کنم.

1. مربوط به خود

ممکن است کمال گرایی شما فقط مربوط به خودتان باشد و در رابطه با دیگران درگیر این مسئله نشده باشید.

مثلا شاید به معیارهای سرسختانه‌ای پایبند باشید که از نظر دیگران بیش از حد سفت و سخت است. در صورتی که برای خودتان این موضوع کاملا طبیعی است و می‌خواهید با متعهد بودن به این استانداردها، راه را برای رسیدن به اهدافتان هموار تر کنید.

این مسئله می‌تواند در مواردی منجر به فرسودگی ذهنی شما شود و ممکن است کلا از مسیر درست خارج شوید. در کل این مدل کمال گرایی -نسبت به انواع دیگر- سالم تر است و کمتر سلامت روان شما را به خطر می‌اندازد.

همچنین گاهی اوقات ممکن است خودتان را بابت نرسیدن به استانداردهای سرسختانه‌تان سرزنش کنید. شما هرگز از تلاش‌ها و دستاوردهای خود راضی نخواهید بود.

از شکست خوردن بسیار می‌ترسید. همچنین اگر کاری را به درستی انجام ندهید و اشتباه کنید، خودتان را به حدی سرزنش می‌کنید که انرژی‌تان پایین می‌آید و توانی برای ادامه دادن ندارید.

تمامی این اتفاقات باعث می‌شود زندگی‌تان شاد نباشد. انگار شما شادی را از خودتان می‌دزدید. در نهایت، ممکن است دچار مشکلاتی مثل افسردگی، اضطراب و… شوید.

مقاله مرتبط: ۱۵ راه برای داشتن یک زندگی شاد

2. مربوط به دیگران

کمال گرایی همیشه در ارتباط با دنیای خودمان تعریف نمی شود. این موضوع حتی در روابط ما با دیگران نیز تعریف می‌شود.

اگر درگیر این نوع کمال طلبی باشید، به احتمال زیاد از دیگران انتظار دارید بی عیب و نقص باشند. همین موضوع باعث می‌شود تبدیل به فرد قضاوت گر و سرزنش گری شوید. تا به حال برایتان پیش آمده از اشتباه کردن دیگران در کاری به شدت عصبی شوید؟ این موضوع دقیقا یکی از نشانه‌های این مدل کمال گرایی است.

اگر این موضوع کنترل نشود، می‌تواند در ارتباطات شما با دیگران (مخصوصا عزیزانتان) تاثیر منفی بگذارد. زیرا از آن‌ها انتظار کامل و بی نقص بودن دارید در حالی که هیچکس کامل نیست.

تاثیر محیط اطراف در کمال گرایی

حالت دیگری هم وجود دارد؛ زمانی که جامعه و اطرافیانتان از شما انتظار بی نقص بودن دارند. این یعنی سطح استانداردهای جامعه یا محیط اطرافتان بالاست و شما باید انتظارات دیگران را برآورده کنید. منظورم محیط‌هایی مثل مدرسه، دانشگاه، محل کار، خانواده و… است.
به زمانی فکر کنید که دانش آموز بودید. احتمالا یادتان هست که معلمان فقط به بچه‌هایی توجه ویژه می‌کردند که نمرات عالی داشتند. بزرگ تر که شدید همگی از شما انتظار قبولی در بهترین دانشگاه را داشتند. یا زمانی که می‌خواستید در جایی مشغول به کار شوید، خانواده و اطرافیان شما انتظار داشتند بهترین موقعیت شغلی را بگیرید.

توقعات سطح بالای اطرافیان شما (به خصوص خانواده) باعث می‌شود همیشه احساس ناکافی بودن کنید. برای همین همواره تلاش می‌کنید تا انتظارات آن‌ها را برآورده کنید و خودتان را شخصی بی نقص جلوه دهید.

انواع کمال گرایی در جنبه‌های مختلف زندگی

اگر کمی عمیق تر به موضوع کمال گرایی فکر کنید، رد پای آن را در تمامی ابعاد زندگی خود می‌بینید.  کمال گرایی در جنبه‌های مختلفی مثل کار، درس، روابط و اهداف شخصی (رژیم گرفتن، ورزش کردن و…) خودش را نشان می‌دهد.

برای شفاف تر شدن این مسئله، به مثال‌های زیر دقت کنید.

در زمینه درس و تحصیل

تا زمانی که شرایط درس خواندن کاملا مهیا نشود، آن را شروع نمی کنید. یا دچار وسواس مطالعاتی هستید و می‌خواهید کتاب یا جزوه درسی را با تمام جزئیات بخوانید و یاد بگیرید.

اگر محصل هستید و دوست دارید بیشتر درباره کمال گرایی در درس خواندن بدانید، مقاله زیر در سایت ما مخصوص شماست.

مقاله مرتبط: کمال گرایی در درس + ۵ راهکار برای برطرف کردن آن

در زمینه کار و حرفه

به دنبال بهترین و ناب ترین ایده برای شروع کسب و کار خود هستید. یا تا زمانی که تجهیزات و امکانات شما برای شروع بیزنس کاملِ کامل نباشد، هیچ اقدامی نمی کنید.

اگر دوست دارید بیشتر درباره کمال گرایی در کار بدانید، پیشنهاد می‌کنم به مقاله زیر مراجعه کنید.

مقاله مرتبط: کمال گرایی در شغل 

کمال طلبی در برنامه ریزی

 اگر یک روز رژیم خود را رعایت نکنید، کلا آن را رها می‌کنید. یا اگر یک روز به باشگاه نروید، تا آخر ماه ورزش را کنار می‌گذارید. این موضوع باعث می‌شود نتوانید در بلند مدت به اهداف خود پایبند بمانید. چون مسیر خود را مرتبا رها می‌کنید. حتی با گذشت زمان ممکن است از شروع یک مسیر جدید بترسید، زیرا احتمال می‌دهید رهایش کنید. این‌ها نمونه‌هایی از کمال گرایی در برنامه ریزی هستند که مطمئنم حداقل یک بار تجربه‌شان کرده‌اید.

در زمینه روابط دوستانه و عاطفی

همیشه به دنبال فردی ایده آل برای رابطه هستید. اگر در شخصی که دوستش دارید عیب و نقصی پیدا کنید، آن فرد از چشمتان می‌افتد. همیشه از اطرافیان خود انتظار کامل بودن دارید. این مسئله می‌تواند به روابط نزدیک شما صدمه زیادی بزند.

در تمامی موارد بالا، ردپایی از کمال گرایی را دیدید. حتی در برخی از موارد، این کمال گرایی به اهمال کاری منجر می‌شود. این دو بسیار به یکدیگر نزدیک هستند. قطعا تا زمانی که کمال طلبی و اهمال کاری خود را برطرف نکنید، پیشرفتی در این زمینه‌ها نخواهید داشت. اگر هم پیشرفت کنید، بسیار کند خواهد بود.

مقاله مرتبط: کمال طلبی و اهمال کاری ناشی از آن

معرفی تست کمال طلبی

اگر برایتان سوال شده که “آیا من هم کمال گرا هستم یا نه؟” می‌توانید با انجام یک تست کوتاه این موضوع را مشخص کنید. اتفاقا مقاله‌ای مخصوص تست کمال گرایی در سایت ما هست که در آن آزمون معتبری برای سنجیدن میزان کمال گرایی قرار داده‌ایم.

برای رفتن به صفحه آزمون روی لینک زیر کلیک کنید.

“تست کمال گرایی: آیا من کمال گرا هستم؟”

چگونه کمال گرایی خود را درمان کنیم؟

اگر شما نیز به دنبال راهی تخصصی برای برطرف کردن کمال طلبی و اهمال کاری ناشی از آن هستید، پیشنهاد ما دوره تمرین محور و کارگاهی جرقه است.

دوره جرقه یک مسیر ۲۱ روزه و کاملا تخصصی برای برطرف کردن اهمال کاری و کمال گرایی است. هدف دوره این است که بتوانید عمل گرا شوید و به اهدافتان برسید. اگر دوست دارید بیشتر درباره جرقه بدانید، پیشنهاد می‌کنم به لینک زیر مراجعه نمایید.

بهترین راه برای برطرف کردن اهمال کاری: “دوره تمرین محور و کارگاهی جرقه”

کلام آخر

در این مقاله درباره انواع کمال گرایی در جنبه‌های مختلف زندگی صحبت کردم. در آخر نیز راهکاری عالی برای برطرف کردن کمال طلبی و اهمال کاری ناشی از آن به شما پیشنهاد دادم. همچنین می‌توانید برای درمان کمال گرایی راه‌های مختلفی را امتحان کنید؛ اما یکی از بهترین گزینه‌ها دوره جرقه است. امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشد.

شما در کدام جنبه زندگی‌تان درگیر کمال طلبی هستید؟ برایمان بنویسید.